Tiền Thuế Nhà Thờ (Kirchensteuer) ở nước Đức

Tòa Án Hành Chính Liên Bang (Bundesverwaltungsgericht) đặt tại thành phố Leipzig đã phán quyết vào ngày 26.9.2012 về việc liên quan đến sự "bỏ đạo" (Kirchenaustritt = Ra khỏi Giáo Hội) của cựu giáo sư đại học dạy về Giáo Luật Công Giáo ở Freiburg, ông Hartmut Zapp, 73 tuổi: "Ai bỏ đạo và không đóng thuế nhà thờ thì tự ý rời bỏ cộng đồng đức tin". Ông Zapp đã "bỏ đạo" vào năm 2007 và đương nhiên không đóng thuế nhà thờ - nhưng ông luôn cho rằng ông vẫn còn là một phần tử của Giáo Hội Công Giáo La Mã và ông xem Giáo Hội như là một "công ty đại chúng", ông có quyền hưởng mọi dịch vụ của Giáo Hội tại Đức cho dù đã chính thức "bỏ đạo". Vụ việc cứ dây dưa không dứt của ông Zapp trong 5 năm vừa qua tại các tòa án tiểu bang đã làm cho Tổng Giáo Phận Freiburg chẳng đặng đừng phải đưa trường hợp này lên Tòa Án tối cao của Liên Bang. Trong phiên xử Tòa Án nhấn mạnh: Bất cứ vì lý do gì cho việc bỏ đạo, nhưng khi ai đã tự nguyện tuyên bố rời khỏi Giáo Hội và không đóng thuế nhà thờ thì người đó không còn là thành viên của Giáo Hội nữa. Theo ý của Tòa Án người Giáo Dân không thể vừa đứng chân trong lại còn đặt chân khác đứng bên ngoài Giáo Hội được, người đó phải có trách nhiệm đóng thuế theo luật pháp Đức hiện thời. Đức TGM Freiburg Robert Zollitsch - đồng thời cũng là chủ tịch HĐGM Đức vui mừng vì phán quyết của Tòa Án Liên Bang: "Điều này tạo ra tính chắc chắn về pháp lý ở khắp mọi nơi, và làm cho những luận điệu tuyên truyền phải dừng lại". Trước đó một tuần trong cuộc họp vào Mùa Thu ở thành phố Fulda HĐGM Đức đã đưa ra quyết định chung rất rõ ràng rằng: HĐGM Đức không chấp nhận lối giữ đạo nửa vời.

1. "Bỏ Đạo" và Hiệu Quả dính liền với nó

         Bộ Giáo Luật của Hội Thánh Công Giáo (Codex Iuris Canonici) được tu sửa vào năm 1983 có nhắc nhở về trách nhiệm của các Tín Hữu đối với Giáo Hội trong các điều khoản sau:

Ðiều 209:

(1) Các tín hữu buộc phải luôn luôn duy trì sự hiệp thông với Giáo Hội, kể cả trong đường lối hành động.

(2) Họ phải chuyên cần chu toàn mọi trách vụ đối với Giáo Hội hoàn vũ cũng như đối với Giáo Hội địa phương mà họ trực thuộc chiếu theo luật.

Ðiều 222:

(1) Các tín hữu có bổn phận chu cấp cho các nhu cầu của Giáo Hội, để Giáo Hội có sẵn những gì cần thiết hầu xử dụng vào việc phụng thờ Thiên Chúa, các công tác tông đồ và bác ái và việc trợ cấp xứng đáng cho các thừa tác viên.

(2) Các tín hữu có bổn phận cổ võ công bằng xã hội cũng như dùng tài sản riêng để giúp đỡ những người nghèo, theo lệnh truyền của Thiên Chúa.

Ðiều 1263: Vì những nhu cầu của giáo phận, Giám Mục giáo phận có quyền, sau khi đã hỏi ý kiến của Hội Ðồng Kinh Tế và Hội Ðồng Linh Mục, bổ một mức thuế vừa phải, tương ứng với huê lợi của họ, trên các pháp nhân công lệ thuộc sự cai quản của Ngài; đối với các tư nhân và pháp nhân khác thì chỉ được phép bổ một thuế ngoại thường và vừa phải, trong những trường hợp cấp bách và trầm trọng, theo những điều kiện tương tự, nhưng phải tôn trọng những luật hay tục lệ riêng đã dành cho họ những quyền thuận lợi hơn.

Dựa theo Giáo Luật và nhìn từ bản xét án của Tòa Án Hành Chính Liên Bang Leipzig ngày 26.9.2012, các Đức Giám Mục ở Đức đã chỉ thị cho các cha xứ họ đạo trong 27 Giáo Phận Đức sẽ gửi một lá thư đến tận nhà cho những ai trong tương lai muốn tuyên bố chính thức "bỏ đạo" tại các Tòa hành chánh nhà nước (Standesamt), lá thư của cha xứ liên hệ như muốn cứu vãn các linh hồn theo ý của Chúa Giêsu đã nhắc nhở trong Phúc Âm phải cố đi tìm lại một con chiên lạc đàn.

Trình tự "bỏ đạo" được giải quyết vô cùng nhanh chóng: người bỏ đạo chỉ cần làm trong 5 phút với nhân viên nhà nước là xong thủ tục "bỏ đạo" và đóng tiền lệ phí cho nhà nước từ 10 đến 60 Euro. Sau đó giấy tờ "bỏ đạo" này sẽ được văn phòng Standesamt thông báo ngay cho các giáo xứ liên hệ của cá nhân đó đang cư ngụ để Văn phòng Giáo Xứ ghi chú vào Sổ Rửa Tội: Người giáo dân này đã "bỏ đạo" vào ngày...  tháng… năm… tại Tòa hành chánh…

- Sau đó cha xứ sẽ thông báo các điều này cho người giáo dân đã chính thức "bỏ đạo" biết rằng:

- Không còn được lãnh nhận tất cả các Bí Tích của Giáo Hội, trừ trường hợp nguy tử

- Không được đỡ đầu Rửa Tội và Thêm Sức

- Không được làm chứng cho Bí Tích Hôn Phối

- Không còn được làm việc trong GH cũng như giữ các chức sắc trong GH

- Không được tham gia ứng cử cũng như bầu cử trong Giáo Xứ

- Không được tham gia vào các Hội Đoàn Giáo Xứ

- Nếu lập gia đình trong nhà thờ với một người có đạo thì phải xin phép Đức Giám Mục. Lúc ấy trong Bí Tích Hôn Phối, người đó được xem như là một người khác tôn giáo.

- Nếu đến chết không có sự hối lỗi ăn năn thì cha xứ có quyền từ chối nghi thức an táng cho người đó (Ebenso kann Ihnen, falls Sie nicht vor dem Tod irgendein Zeichen der Reue gezeigt haben, das kirchliche Begräbnis verweigert werden)

     Qua những điều nhắc nhở trên, Giáo Hội chỉ còn biết dùng cách thức cuối cùng này để giúp người "bỏ đạo" nhận ra những hậu quả từ quyết định của họ và qua đó có thể hồi tâm quay trở về với Giáo Hội. Ngay cả lúc cá nhân đó không muốn thay đổi quyết định của mình, thì cha xứ liên hệ cho biết sẵn sàng đối thoại, nếu họ có nhu cầu về tâm linh.

Trong năm 2011 có tất cả 126.488 người Công Giáo "bỏ đạo" ở Đức. Từ con số này có 7.163 người "bỏ đạo" đã quay trở về với Giáo Hội.

2. Hiểu sai về Tiền Thuế Nhà Thờ - Kirchensteuer

Nhiều người Công Giáo Việt Nam hay hiểu sai về Tiền Thuế Nhà Thờ - Kirchensteuer. Tại Đức mỗi tiểu bang có cách đánh Thuế Nhà Thờ riêng cho mình, nhưng hiện tại thì được tính từ 8 đến 9% vào số tiền thuế của người đi làm đóng cho Sở Thuế Vụ. Nhiều người vẫn lầm tưởng là phải đóng 9% cho toàn thể số lương Brutto chưa trừ thuế. Tuy nhiên, mục đích thật nhân đạo của Thuế Nhà Thờ là nhìn vào mức sống của giáo dân phải có đủ tiền nuôi nấng gia đình. Một cách ngắn gọn, khi người đi làm có mức lương vừa đủ nuôi gia đình thì không phải đóng gì thêm vào Thuế Nhà Thờ.

Cách tính tiền Thuế Nhà Thờ ở Đức như thế nào? Nơi đây người viết đã bàn thảo kỹ càng với một chuyên gia lo về thuế vụ, để từ đó có thể chiết tính về Thuế Nhà Thờ, một ví dụ cụ thể cho 1 gia đình gồm 2 vợ chồng và có 2 đứa con nhỏ đang sống trong các tiểu bang của miền Bắc Đức. Người chồng, 40 tuổi đi làm và thông thường khai Giấy Thuế bậc 3 (Lohnsteuerkarte):

- Có bậc lương 1.500 € Brutto: Không đóng 1 xu nào hết cho Thuế Nhà Thờ

- Có bậc lương 2.000 € Brutto: Không đóng 1 xu nào hết cho Thuế Nhà Thờ

- Có bậc lương 2.500 € Brutto: Không đóng 1 xu nào hết cho Thuế Nhà Thờ

- Có bậc lương 3.000 € Brutto: Cũng không đóng 1 xu nào hết cho Thuế Nhà Thờ

- Có bậc lương từ 3.100 € đến 3.500 € Brutto thì lúc này người đó mới chỉ đóng cho Thuế Nhà Thờ  khoảng 1 Euro 17 Cent cho đến 1 Euro 50 Cent trong một tháng mà thôi.

Ngoài lương định kỳ hàng tháng lấy ví dụ là 3.000 € Brutto, khi người chồng đi làm nhận được thêm tiền thưởng (ở Đức các tiền thưởng riêng bị nhà nước đánh thuế rất nhiều): như tiền nghỉ hè (Urlaubsgeld) hoặc tiền Giáng Sinh (Weihnachtsgeld) thì lúc ấy Sở Thuế mới tính tiền thuế nhà thờ riêng cho những món tiền này. Ví dụ một người đi làm kể trên nhận thêm tiền thưởng riêng là 2.000 € trong năm thì Sở Thuế Vụ sẽ tính riêng rẽ tiền Thuế Nhà Thờ khoảng 39 € từ số tiền đóng thuế cao của 2 ngàn đồng này mà không hề động đậy gì vào mức lương hàng tháng của người đi làm.

Như thế, những gia đình Công Giáo tại Đức có một người đi làm đang phải nuôi 2 đến 3 người con nhỏ với một mức lương lao động trung bình và chỉ vừa đủ tiền sống thì không đóng thêm gì nữa cho Thuế Nhà Thờ như luật định. Rất nhiều gia đình trẻ Việt Nam ở Đức nằm trong nhóm gia đình này có 2 đến 3 người con.

3. Giáo Hội Đức thu được bao nhiêu về tiền Thuế Nhà Thờ ?

Nếu cứ tính như trên cho 1 gia đình có mức lương bình thường thì Nhà Thờ lấy đâu ra tiền để chi tiêu? Năm 2010 Giáo Hội Đức thu được khoảng 4,9 tỷ Euro tiền thuế nhà thờ. Tại TGP Hamburg ở miền Bắc Đức thu được gần 74 triệu Euro thì tại TGP Köln thu được hơn gấp 6 lần là 480 triệu Euro ; TGP München 455 triệu ; TGP Rottenburg-Stuttgart 412 triệu ; TGP Freiburg 385 triệu. Càng kéo về phía Bắc nước Đức thì mức thu Thuế Nhà Thờ càng ít đi, ví dụ tại GP Hildesheim thu được 108 triệu, GP Osnabrück 101 triệu Euro. Đặc biệt các Giáo Phận nằm bên phía Đông Đức có mức thu nhập càng thấp đi vì số Giáo Dân rất ít: ví dụ Giáo Phận Görlitz chỉ thu được 2,1 triệu Euro ; GP Magdeburg 11,1 triệu ;  GP Erfurt 18,3 triệu ; GP Dresden-Meißen 21,7 triệu và TGP Berlin thu được 73,8 triệu Euro. 

Ở Đức tiền đóng Thuế Nhà Thờ mang một ý nghĩa liên đới rất quan trọng vì người giàu có và người độc thân phải đóng thuế nhiều nhất. Khi người có mức lương cao từ 10.000 € trở lên sẽ phải đóng đúng theo mức luật định 9% của tiền đóng thuế nhà nước và người độc thân cũng thường đóng nhiều cho mức lương của mình. Thí dụ một người độc thân đi làm có giấy khai thuế bậc 1: Mức lương 1.500 € Brutto thì đóng 9 € ; Mức lương 2.000 € đóng 19 € ; Mức lương 2.500 € đóng 30 € ; Mức lương 3.000 € đóng 42 € ; Mức lương 3.500 € đóng 55 €.

Hiện nay với số 24,6 triệu Giáo Dân Công giáo ở Đức, nhưng thống kê cho thấy chưa đầy 7,4 triệu giáo dân, tức là chỉ có khoảng 30% số người Công giáo đang đóng tiền Thuế Nhà Thờ mà thôi. Có thể nói rằng những người đang đóng thuế này hầu như là những người có bậc lương thật cao hoặc là đang trong diện độc thân với giấy khai thuế bậc 1 và các đôi vợ chồng cùng đi làm mà không có con.

4. Thuế Nhà Thờ được sử dụng như thế nào ?

Chúng ta lấy chi tiêu của Tổng Giáo Phận Hamburg để nhìn ra được tổng quát chung của năm 2010 như sau. Từ 74 triệu Euro thu Thuế Nhà Thờ thì Giáo phận chi cho các sinh hoạt liên quan đến Mục Vụ của Giáo Xứ là 44,9 triệu Euro. Cho trường học Công Giáo và huấn nghệ là 19 triệu Euro. Cho nhà trẻ, Cơ quan Caritas, Văn phòng giúp đỡ người nghèo là 14,5 triệu. Cộng chung lại thì thấy con số đã vượt qua mức thu Thuế Nhà Thờ của TGP Hamburg trong năm 2010.

Theo thống kê cho biết mức chi tiêu của Giáo Hội Đức vẫn cao hơn mức thu nhập của Tiền Thuế Nhà Thờ. Nhìn vào đời sống GH Đức hiện nay, đúng ra mỗi giáo dân cần phải đóng thêm đến 150 Euro thì mới cân bằng được con số nhập và chi.

Ông giáo sư Hartmut Zapp đã dạy về Giáo Luật Công Giáo ở Freiburg với chức vụ giáo sư đại học của ông thì có mức lương rất cao cho nên ông đóng thuế nhà thờ chẳng ít chút nào. Việc bỏ đạo của ông chắc chắn chỉ với lý do tiền bạc. Ngược đời hơn nữa cuộc đời của ông đã được sống bằng đồng lương từ khoản Thuế Nhà Thờ cho đến khi ông về nghỉ hưu. Với sự phán quyết của Tòa Án Hành Chính Liên Bang Leipzig có thể giúp ông tìm lại được cánh cửa để trở về với Giáo Hội Công Giáo. Thi thoảng cũng có vài người CGVN bỏ đạo vì tiền bạc – đông nhất thuộc nhóm các bạn trẻ độc thân. Mong rằng các Bạn sẽ hồi tâm chuyển ý. Các Bạn cũng đừng quên khi còn thơ ấu vẫn được mẹ cha mang đến Nhà Trẻ Công Giáo học tập và khi lớn lên cũng có nhiều em cắp sách đến các Trường Học Công Giáo. Nhìn vào bảng chi tiêu của TGP Hamburg chúng ta biết rằng tất cả các Giáo phận ở Đức phải chi ra hơn 30% tiền thu nhập thuế nhà thờ cho công việc giáo dục mẫu giáo và học đường.

Nếu ai đang có dự định "bỏ đạo" hoặc đã tự nguyện "bỏ đạo", xin dành chút thời gian suy nghĩ về cuộc sống tâm linh của mình. Các linh mục Đức cũng như Việt Nam luôn sẵn sàng giúp người "bỏ đạo" làm thủ tục gia nhập lại vào Giáo Hội Công Giáo. Lúc ấy người bỏ đạo phải đứng trước bàn thờ công khai tuyên xưng lại đức tin của chính mình.

5. Những con số về Giáo Hội Công Giáo ở Đức

Hiện tại Giáo hội Công giáo ở Đức có 24,6 triệu Giáo Dân và sống trong 27 Giáo phận, đa số người Công Giáo sống ở phía Nam nước Đức. Người theo Tin Lành là 23,9 triệu Giáo Dân, đa số họ sống ở miền Bắc nước Đức.

Ở Đức có tất cả 908 trường Tiểu Học và Trung Học Công Giáo với 370.000 học sinh. Khoảng 40.000 Nhà Trẻ Công Giáo, chiếm tỷ lệ 38% Nhà Trẻ trên toàn nước Đức. Giáo Hội Đức đang điều khiển 35 Đại Học và Cao Đẳng Công Giáo với 21.725 sinh viên và 366 giáo sư đại học thực thụ.

Từ việc thu nhập tiền đóng Thuế Nhà Thờ, Giáo Hội Công Giáo và Tin Lành đang là một cơ quan rất quan trọng tạo ra công ăn việc làm đứng thứ 2 tại Đức với số nhân viên thật khổng lồ là 1.200.000 người. Riêng Giáo Hội Công Giáo có đến 650.000 nhân viên chính thức phải trả lương (chỉ tính riêng cho TGP Köln có thể so sánh như một hãng xưởng rất lớn vì Giáo Phận đang phải trả lương cho hơn 22.000 nhân viên), những người thiện nguyện Công Giáo phục vụ không công được ước tính đến 600.000 người.

Hiện tại Giáo Hội Đức có 11.398 giáo xứ với con số Linh Mục là 14.847 và 3.106 Thày Phó Tế vĩnh viễn. Ngoài ra có đến 20.200 Nữ Tu đang sống trong 1.665 tu viện. Tại Đức đang có 1.711 linh mục ngoại quốc đến phục vụ về những công việc mục vụ.

Một điểm son của Người Công Giáo Đức, trong năm 2011 họ đã quyên góp thêm cho các công cuộc cứu trợ người nghèo và tai ương trên thế giới với con số 2,9 tỷ Euro. Tính đổ đồng cho mỗi người dân ở Đức đóng góp thêm cho việc này là 128 Euro.

Một điều cũng cần nhắc đến về Thuế Nhà Thờ tại Đức, nhờ đó Giáo Hội Đức từ nhiều thập niên qua vẫn đang góp phần quan trọng vào việc nâng đỡ tài chánh và xây dựng các nhà thờ cũng như nhiều cơ sở sinh hoạt cho Giáo Hội Công Giáo ở vùng Bắc Âu bao gồm Đan Mạch, Na Uy, Phần Lan và Thụy Điển.

Lm. Paul Phạm Văn Tuấn

©Trung Tâm Mục Vụ Công Giáo Borsum